روغن کنجد بهتر است یا روغن ارده کنجد؟

روغن کنجد یکی از محصولاتی است که در چند سال گذشته، محبوبیت و طرفدار بسیاری پیدا کرده است. بسیاری از خانواده‌ها این روغن را به عنوان جایگزینی روغن‌های خوراکی دیگر نظیر روغن پخت و پز و روغن‌های سرخ‌کردنی استفاده می‌کنند. درباره خواص این روغن نیز مطالب زیادی در اینترنت منتشر شده است. اما یکی از نکاتی که کمتر درباره آن صحبت شده، این است که آیا روغن کنجد به شیوه پرس سرد بهتر است یا روغنی که از ارده کنجد تهیه می‌شود؟ مخصوصاً که فروشگاه‌های زیادی دستگاه‌های روغن‌گیری گذاشته‌اند و به اصطلاح روغن را در حضور مشتری تولید می‌کنند.

در این مطلب، سعی می‌کنم با استفاده از تجربه واقعی مشتریان، این موضوع را از جهات مختلف بررسی کنم.

خواص روغن کنجد

برداشت کنجد سخت و دشوار است ولی بیشتر از دانه‌های روغنی دیگر روغن دارد. در این دانه علاوه بر روغن (بیش از چهل درصد)، پروتئین (افزون بر بیست درصد)، کربوهیدرات‌ها، و عناصر معدنی مانند کلسیم، فسفر، پتاسیم و منیزیم و برخی ویتامین‌ها مثل ویتامین ای (E) که یک آنتی‌اکسیدان است وجود دارد. از دانه کنجد، روغن خوراکی استخراج می‌گردد و نیز در ساخت دارو و طب مکمل (مانند ماساژ)، و مواد آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود. حدود هفتاد درصد تولید جهانی کنجد، متعلق به کشورهای هند، چین، سودان، میانمار و اوگانداست.

روغنی مایع و باکیفیت

روغن کنجد روغنی با کیفیت زیاد است و به همین دلیل گران است. چربی غیراشباع این روغن زیاد است و جزو روغن‌های مایع و از پایدارترین روغن‌های خوراکی است. همچنین اسیدهای چرب غیراشباع زیادی دارد و آن را می‌توان در دمای اتاق نگهداری کرد. این روغن برای پخت و پز و چاشنی سالاد مناسب است و از نوع روشن‌ آن که نقطه دود پایینی دارد برای سرخ کردن استفاده می‌شود.

روغن‌گیری کنجد

در برخی نقاط مانند کشورهای آسیایی، با فشردن دستی، دانه کنجد یا قرار دادن در آب گرم، روغن آن را استخراج و بدون تصفیه مصرف می‌کنند. پس از روغن گیری، چون مواد باقی‌مانده پروتئین زیادی دارد می‌تواند خوراک انسان یا دام باشد. در روش «فشرده سرد (پرس سرد)»، حلال‌های شیمیایی به کار می‌رود و روغن زرد کم‌رنگ به دست می‌آید. گاهی روغن کنجد را برای زلال‌تر شدن تصفیه می‌کنند اما خیلی‌ها به روغن تصفیه نشده تمایل بیشتری دارند.

روغن‌گیری در حضور مشتری

مدتی است برخی فروشگاه‌ها با گذاشتن دستگاه روغن‌گیری، تبلیغ می‌کنند: روغن کنجد با حضور مشتری و بدون مواد افزودنی و نگهدارنده. این دستگاه در ابعاد بزرگ‌تر، یکی از مراحل استخراج و آماده‌سازی روغن کنجد در کارگاه‌ها و کارخانه‌هاست. روغن حاصل از این دستگاه‌ها، خام و تصفیه نشده است و زمان ماندگاری زیادی ندارد و به دلیل وجود اجزای دانه و ترکیبات زائد دیگر و در معرض هوا بودن، در معرض فساد و مسمومیت است.

همچنین دستگاه‌های روغن‌گیری باید به روش و مواد خاصی تمیز شوند. بنابراین در خرید این روغن‌ها، به بهداشت فردی و کاری افراد دقت کنید و نیز از خرید روغن‌های قبلی که در مغازه گرفته شده است یا ترکیب آن‌ها با روغن‌های تازه پرهیز کنید. 

روغن کنجد بهتر است یا روغن ارده کنجد؟

روغن کنجد و روغن ارده کنجد تفاوت دارند. کیفیت روغنی که از ارده استخراج می‌شود، بیشتر از روغنی است که مستقیما از خود کنجد به دست می‌آید و قیمت بالاتری هم دارد. به نظر برخی کارشناسان طب سنتی، در گذشته روغن مستقیم کنجد بیشتر برای کارهای درمانی (مانند روغن بنفشه پایه کنجد) و روغن ارده کنجد برای مصرف خوراکی استفاده می‌شده است. امروز نیز طرفداران طب سنتی، روغن ارده کنجد را سالم‌تر و مناسب‌تر می‌دانند.